BİYOLOJİ

ORGANİK MOLEKÜLLER 

 

www.dershane.egitimi.com

KARBONHİDRATLAR

                 Karbonhidratların yapısında sadece karbon , hidrojen ve oksijen vardır.

                Günümüzde karbonhidratların kaynağı ototrof canlılar (fotosentez ve kemosentez yapanlar) oluşturur. Örneğin , klorofilli canlılar karbon ve oksijen kaynağı olarak CO2 ‘i , hidrojen kaynağı olarak da H2O ‘yu kullanrak fotosentezle karbonhidratları üretirler. Karbonhidratlar sadece C, H ve O ‘den oluştuklarında asıl görevleri enerji vermektir. Karbonhidratlar canlılar tarafından birinci derecede enerji hammaddesi, üçüncü derece yapı maddesi olarak kullanılırlar. Karbonhidratlar  ( n )  sayıda glikozdan  ( n – 1 ) sayıda glikozid bağlarının  birleşmeleriyle oluşurlar.

 

 

KARBONHİDRATLAR

 

BASİT  ŞEKERLER

BİLEŞİK ŞEKERLER

MONOSAKKARİTLER

DİSAKKARİTLER

POLİSAKKARİTLER

 

      *  5 C’lu ŞEKERLER  - PENTOZLAR

       1 . RİBOZ  ( ATP ve RNA ‘ da bulunur)         2 . DEOKSİRİBOZ (  DNA ‘ da bulunur )

     *  6 C’lu ŞEKERLER – HEKSOZLAR

1.       FRUKTOZ ( Meyve şekeri )

2.       GALAKTOZ ( Sütte bulunur )

3.       GLİKOZ ( Üzüm veya kan şekeri )

   İki monosakkaritten oluşurlar.

1.    MALTOZ ( Malt Şekeri) (İki glikoz molekülünden oluşur.)

2.    LAKTOZ ( Süt şekeri) ( Bir glikoz ve bir galaktozdan oluşur.)

3.   SÜKROZ (SAKKAROZ) (Meyve şekeri ) (Bir glikoz ve bir fruktoz molekülünden oluşur.)

   N  sayıda glikoz molekülünden oluşurlar.

1.       SELÜLOZ (Bitkide)

2.       NİŞASTA (Bitkide)

3.       GLİKOJEN (Hayvanda)

YAĞLAR

                      Yağlar aslında lipid çeşitidir. Bunlara trigliserid veya basit yağlar da denmektedir. Yağlar karbon, hidrojen ve oksijenden oluşurlar.Molekül yapıları karbonhidratlara benzediğinden, karbonhidratlara dönüşebilirler.Yağlar, bir mol gliserol ile üç yağ asidinin üç ester bağı ile birleşmesi sonucu oluşur. Yağlar canlılara tarafından ikinci derecede enerji hammaddesi, yine ikinci derecede yapı maddesi olarak kullanılırlar.

 

 

 

YAĞLARIN CANLIDAKİ  GÖREVLERİ

1.       Yağların asıl görevi yedek  enerji maddesi olmalarıdır. Bir gram yağ, bir gram karbonhidratın yaklaşık iki katı daha fazla enerji verir.Az miktarlarıyla çok enerji verdiklerinden, canlılar bunları yedek besin olarak tutması canlı için daha ekonomiktir.

2.       Sıcak kanlı hayvanlarda ( kuş ve memeliler) deri altında biriken yağ, bir izolasyon görevi yaparak, hayvanın vücut ısısının sabit kalmasında görev alır. Nitekim soğuk bölgelerde yaşayan balinalar daha yağlıdır.

3.       Yağların iç organların etrafında birikerek onlara yumuşak bir destek görevi yaparlar.

4.       Proteinlerden sonra ikinci dereceli yapı maddesidirler. Hücre zarının yapısındaki lipidler, fosforik asitle birleşmiş halde bulunurlar. Bunlar “ Fosfolipid “ denilen bileşik yağlardır.

5.       A, D, E ve K vitaminleri, yağda eriyerek hücre içine alınabiliriler.

PROTEİNLER

                Asıl yapıları C. H. O + N’ tur ve  yapılarında  bazen  S ve P bulunur. Karakteristik element N ‘dur. Nu elementler birleşerek aminoasitleri oluşturur. Asminoasitler de dehidrasyon sentezi ile proteinleri oluştururlar. Hücrede protein sentezini gerçekleştiren “ ribozom “ denilen hücre organelidir.

 PROTEİNLERİN GÖREVLERİ

1.       Proteinlerin  asıl görevi canlının yapısını oluştur-maktır.

2.       Uzun süreli açlık durumunda canlıya enerji verirler.Yani üçüncü derece enerji maddesidirler.

3.       Bazı proteinler enzim görev yaparlar.

AMİNOASİTLER

                Bir aminoasitin yapısında, bir karboksil grubu  ( -COOH ), bir amin ( - NH2 ) gruba ve bir radikal (değişken ) grup ( R )  bulunur. Doğada ( R ) grubu farklı 20 çeşit  aminoasit  bulunur. Bitkisel hücreler bu 20 çeşit aminoasidin hepsini sentezleyebilir. İnsanda 10 aminoasit çeşidi sentezlenemez. Bunların, dışarıdan hazır olarak alınması gerekir. Bunlara temel aminoasitler denir. Her amino asidin bir adı vardır. Altta aminoasit çeşitleri gösterilmiştir.

 

İki aminoasit, peptid bğı ile bağlanarak dipeptid molekülünü yapar. İkiden fazla aminoasitten oluşan yapıya, aminoasit sayısının fazlalığına göre sırasıyla polipeptid, pepton ve protein adı verilir.

 

                Aminoasitler her zaman C ve N arasında kurukuan peptid bağları ile birleşerek proteinleri yaparlar.Doğada çok fazla  sayıda protein bulunur.

“ Proteinlerin bu kadar fazla çeşitte olmalarının nedeni; yapılarındaki aminoasitlerin sayısı ve sıralarının farklı olmasıdır. ”

                “ Proteinlerin yapı (Aminoasit sırası)  bakımından benzerlik dercelerine göre, türler arasındaki akrabalık dercesi tayin edilebilir. Yani evrim açısından birbirine yakın olan türlerin protein yapıları, uzak olanlarınkine göre birbirine daha çok benzer.

                 Karaciğerdeki aminoasit fazlası  glikojen ve yağa dönüşerek depolanır. Yani insan gereğinden fazla proteinli besinlerle beslendiği zaman da şişmanlar. Fazla proteinli beslenme yapan insanın da idrarındaki üre yoğunluğu artar.

 

GERİ