|
|
|
BİYOLOJİ |
BÜYÜME VE GELİŞME |
|
|
|
|
www.dershane.egitimi.com |
Döllenme
ile başlayıp ergin ferdin oluşması ile sonuçlanan olayların hepsine “ gelişme “ denir.
Bitkilerde gelişme ve büyüme metabolik olaylar sonucu meydana gelir.Bitkilerde zigot mitoz bölünmeler geçirerek bölünür,büyür, sonunda atalarının özelliklerini taşıyan organizma haline gelir.
“ Embriyo tohum içinde besin deposu (endosperm ile beslenir ve kabuk tarafından canlılığını çimlenene kadar devam ettirir. “
“
Kotiledon (Çenek) , bitki embriyosunun kısmıdır. Endospermden besin depo
eder. Ve genç bitkinin yaprakları gelişip fotosentez yapmaya başlayıncaya
kadar ki gelişimi sırasında bitki taslağını besler. “
Bitki gelişmesinde rol oynaya etmenle iki türlüdür:
|
Çevresel
Etmenler |
Hormonal
Etmenler |
|
Sıcaklık |
Oksinler |
|
Işık |
Giberellinler |
|
Toprak |
Sitokininler |
|
Su |
|
|
Atmosferdeki gazlar |
|
|
Yer çekimi |
|
|
Azot ve karbonhidratlar |
|
Zigotun çok hücreli organizmaya gelişmesi,
hücre bölünmesi, büyüme ve farklılaşma olayları ile birlikte yürür.
Sürüngen ve kuş embriyosunun gelişmesinin başlangıcında dört embriyonik zar oluşur.
1-Vitellus kesesi: Embriyoyu besler,memelilerde körelmiştir.
2-Allontoyis : Artık maddeleri toplar,solunuma yardımcı olur.Memelilerde körelmiştir.
3-Amniyon : Balık ve kurbağalarda bulunmaz.
4-Koryon: Embriyonun solunumunu gerçekleştirir
Hayvanlarda
Gelişme Şekilleri :
Balıklarda : Dış döllenme, dış gelişme
Kurbağalarda : Dış döllenme, dış gelişme
Sürüngenlerde : İç döllenme, dış gelişme
Kuşlarda : İç döllenme, dış gelişme
Memelilerde
:
İç döllenme, iç gelişme
Gelişmenin ilk evreleri bütün hayvanlarda birbirine benzer. Sonraki farklılaşmalar türlerin özelliğine uygun olarak oluşur ve sonuçta her türe özgü yapılar oluşur.
Tek bir hücre olan zigottan, organizmanın oluşması bölünme (segmentasyon), hücre hareketi ve hücre farklılaşması gibi olaylarla gerçekleşir.
“ Segmentasyon sonucu oluşan tüm hücrelerdeki kalıtım materyali aynı olmasına karşılık, yumurtadaki vitellus miktarı ve dağılım şeklinin farklılığından oluşan hücreler farklı sitoplazma kısımları taşırlar.Bu nedenle de farklı enzimlere sahip olurlar.Sitoplazmadaki enzimler yanlızca kendileri ile ilgili genlerin aktivasyonunu sağlarlar. Bu nedenle hücrelerde ve dokularda farklılıklar ortaya çıkar. “
EMBRİYONİK
TABAKALARDAN OLUŞAN YAPILAR
I -EKTODERM’
DEN:
1)Sinir Sistemi (Beyin,beyincik,omurilik)
2)Deri ve deri ile ilgili yapılar (Kıl,tüy,tırnak,boynuz,pençe, üstderi (Epidermis),göz merceği,diş minesi,ter bezleri,duyu org
II -ENDODERM’DEN:
1)Sindirim Sistemi (Mide, bağırsaklar,karaciğer, pankreas ve safra kesesi.
2)Solunum Sistemi(Soluk borusu,akciğerler,tiroit , paratiroid ve timüs bezlerinin zar kısımları
III-
MEZODERM’DEN :
1-İskelet
Sistemi
2-Üreme Sistemi ( Cinsel organlar, cinsel bezler)
3-Boşaltım Sistemi ( Böbrekler,böbrek üstü bezleri.)
4-Kas
Sistemi
EMBRİYONİK
UYARILMA (EMBRİYONİK İNDÜKSİYON)
Gastrula safhasındaki embriyo tabakalarının karşılıklı etkileşimine EMBRİYONİK İNDÜKSİYON denir. Örneğin sisnir sisteminin oluşması üst ektoderm ve üst mezodermin etkileşimiyle olur.
Embriyonik tabakaların farklılaşması ve bunun sonucu olarak oluşan yapılar konusunda en önemli deneyler Hans SPEMANN tarafından gerçekleştirilmiştir.
SPEMANN’ın
yaptığı deneylerin sonucu :
“ Üst mezoderm yoksa, ektoderm olsa dahi hayvanın sinir sistemi oluşamamaktadır. Ektodermin sinir sistemini oluşturabilmesi için üst mezoderm tarafından uyarılması gerekir. “
Göz, vücudun dış tarafındaki ektoderm,kısmende mezoderm ve kısmende sinir sitemine ait ektodermden oluşur.
1-Beyin dışa doğru çıkıntı yapar.Bu çıkıntı baş ektodermine doğru büyür.
2-Beyin uzantıları içeri doğru çökerek, optik çukuru (Çift kase) oluşturur.Çift kasenin iç tabakasından retinanın ışığa duyarlı takası, dıştaki ince tabakada retinanın pigment tabakasını oluşturur.
3-Baş ektoderminin göz kasesine değmesi ile GÖZ MERCEĞİ oluşur.
4-Mercek içeri gömülür ve gözün ön tarafında kornea oluşur
